Johann Sebastian Bach en de Matthäus Passion
De Matthäus Passion is een compositie van Johann Sebastian Bach. Sterker nog, het is misschien wel één van zijn bekendste composities in Nederland. De Matthäus Passion vertelt het verhaal van de laatste dagen van Jezus Christus. Hij wordt verraden, berecht, gekruisigd en begraven. Het is een verhaal over veroordeling, maar boven alles ook over liefde. En hoewel de teksten van de Matthäus Passion bijna 2000 jaar oud zijn, blijft de boodschap ook vandaag de dag actueel.
Johann Sebastian Bach
Johann Sebastian Bach is misschien wel de grootste componist allertijden. Al vroeg in zijn leven kwam hij in aanraking met muziek – zijn ouders waren ontzettend muzikaal. Zijn vader was de stadsmusicus van Eisenach en leerde Bach naar verluidt viool spelen. Dankzij zijn bijzondere stem kreeg Bach op 14-jarige leeftijd een studiebeurs voor de Michaelisschule in Lüneberg, waar hij onder leiding van George Böhm orgel leerde spelen. Hij schreef tijdens zijn schooltijd al zijn eerste composities. Na zijn schooltijd werkte hij op verschillende plekken als organist. Bach had met veel verschillende opdrachtgevers van de kerk en adel te maken.
De laatste 27 jaar van zijn leven werkte Bach als cantor van de Thomaskirche in Leipzich, waar hij het grootste deel van zijn oeuvre componeerde. Elke zondag moest hij een nieuwe cantate componeren voor de dienst, gebaseerd op de Bijbeltekst van die week. Bij de Thomaskirche schreef hij ook de Matthäus Passion, als speciaal stuk voor de kerkelijke hoogtijdagen.
De tekst gaat door onder de afbeelding.
Boven: de Thomaskirche in Leipzich, waar Bach het grootste deel van zijn repertoire schreef
Het ontstaan van de Matthäus Passion
Voor de ontwikkeling van de Matthäus Passion werkte Bach samen met Picander, de vaste tekstschrijver van Bach. De teksten zijn gebaseerd op bestaande kerkliederen over de lijdensweg van Jezus, zoals verteld door de Evangelist Matteüs. De zangers van de Matthäus Passion krijgen gedurende het stuk verschillende rollen toebedeeld – die van Jezus, Judas, Petrus, een slavin, het volk en ga zo maar door.
Op verschillende momenten wordt de Matthäus Passion verrijkt door koralen en aria’s, vermoedelijk toegevoegd om te kunnen reflecteren op het bijbelverhaal. De handeling wordt stilgezet, waarna de Bijbelteksten in de context van de tijd van Bach en Picander worden geplaatst.
De opbouw van de Matthäus Passion
De Matthäus Passion wordt gezongen door twee groepen, ook terug te zien in de muziek en de teksten. In de teksten wordt onderscheid gemaakt tussen de ‘Dochters van Sion’ (Jeruzalem) en de gelovigen van alle tijden. In de muziek worden de twee groepen ‘Coro I’ en ‘Coro II’ genoemd – elk met een eigen functie. Coro I is onderdeel van het verhaal en reageert vanuit emotie. Coro II daarentegen stelt vragen, levert commentaar en trekt conclusies. In de koralen worden de twee ensembles samengevoegd, wat tot indrukwekkende, imposante momenten leidt.